۷ نکته پیرامون حکمرانی قانومند در فضای مجازی

به گزارش «سردبیر پرس»؛  فرهاد نظریان‌سامانی در یادداشتی نوشت: مسئله حکمرانی در فضای مجازی، قصه پرغصه‌ای است که تا زمانی‌که برای کشور مرتفع نشود، حل بسیاری از مشکلات، کماکان پا برجاست. فضای مجازی در عین تهدیدات فروان، فرصت‌های شگرف و بی‌نظیری را برای پیشرفت هر کشوری در خود جای داده است و مادامی‌که قاعده بهره‌برداری از فضای مجازی قانونمند نشود هر چه در این فضا غوطه‌ور شویم جز آسیب بهره‌ای نبرده‌ایم.
مقالات زیادی خصوصاً پس از فرمایش اخیر رهبر حکیم انقلاب اسلامی که موکدا به موضوع حکمرانی قانونمند در فضای مجازی اشاره داشته‌اند، در همین رابطه خوانده‌ام که عمدتا از نگاه فناورانه به این موضوع نگریسته شده بود. در این مجال فرصتی هست که به اختصار با زاویه نگاه متفاوت‌تر و شاید قدری ساده‌تر به برخی نکات مهم اشاره داشت:
اول کشمکش‌های فراوان در حوزه قانون‌گذاری برای فضای مجازی در یکی دو سال گذشته باعث ایجاد ابهامات و انتقادات فروان از سوی مردم شده است. عدم‌ شفافیت و اقناع‌سازی مردم یکی از دلایل مهم جبهه گرفتن در برابر قانون‌گذاری فضای مجازی بود؛ لذا در گام اول هر حرکتی در این حوزه حساس که معیشت بسیاری از مردم بدان گره خورده است، یک کار کاملا اقناعی و شفاف باید باشد تا مشروعیت لازم را با حمایت آحاد مردم در بر داشته باشد.
دوم یکی ازپیش نیاز‌های قانون‌گذاری در هر حوزه‌ای بهره‌مندی از تجارب کشور‌هایی است که پیشگام در آن موضوع بوده‌اند؛ اما اینپیش نیاز، یک ملاحظه ظریف دارد و اینکه تجربه و سیاست‌های هر کشوری قابل پیاده‌سازی در کشور ما نیست. نظام اسلامی ما یک نظام مردم‌سالار است و همین موضوع ما را از نگاه‌های سخت و رادیکالی برای ایجاد محدودیت‌های شدید که در نظام‌های کمونیستی پا برجاست دور می‌کند. ازطرفی هم اینکه همه کشور‌های مدعی آزادی که خود را مهد آزادی جهان هم تلقی می‌کنند، در موضوع حکمرانی فضای مجازی ساز و کار قوی و موثر اعمال کرده‌اند که نمونه آن بازداشت پاول دروف در فرانسه است. در هر حال در بررسی و بهره‌برداری از تجارب کشورها، منطقیست نقاطی که متناسب با زیست بوم ایران اسلامی احصا و در روند تدوین سند حکمرانی اعمال شود.
سوم زمانیکه از موضوع اقناع حرف به میان می‌آوریم، صرف مردم به عنوان تنها مخاطب آن مدنظر نیست. یکی از مواردی که می‌تواند خدشه بر پیکره اجرای حکمرانی در فضای مجازی وارد کند، عدم تفهمیم درست مسئولان و ذی‌نفعانیست که اجرای این کار بر دوش آنها خواهد بود که باعث عدم ایجاد دغدغه برای پیشبرد این فضا می‌شود و همین سم مهلکیست که مسیر جاری حکمرانی را به اهداف دیگر منحرف می‌کند و یا خوشبینانه لنگان لنگان مسیر طی خواهد شد؛ لذا علاوه بر اینکهباید مسئولیتها، سازمان‌ها و نهاد‌ها مشخص بشود و تقسیم کار صورت بگیرد، توجیه و اغناسازی آحاد مسئولین دخیل در این امر مهم، ز اوجب واجبات است
چهارم یکی از آسیب‌های فضای مجازی، حوزه ذهن و شناخت مخاطب است که اگر تمهدید لازم اندیشیده نشود، مدیریت ادراک و برداشت مردم دستخوش محتوا‌های مسموم منتشر شده در فضای مجازی می‌شود. در سند حکمرانی برای مواجهه درست با این موضوع، از یک سو ایجاد سپر دفاعی عمومی و یا واکسیناسیون عمومی مخاطبین فضای مجازی با الزام دانستن برگزاری دوره‌های عمومی سواد رسانه برای سطوح مختلف جامعه، پیش بینی شود که می‌تواند به تنهایی نقش موثری در پاسداری از مردم کشور در برابر همه هجمه‌های شناختی باشد و از سویی تقویت حوزه تولید محتوا به عنوان تغذیه فکری مهم به صورت جدی در کشور باید دنبال شود. حمایت از نخبگان و متخصصان و استراتژیست‌های تولید محتوا و همچنین سازمان‌ها و نهاد‌های مردم پایه که پیشتر در امر شبکه سازی این نخبگان پیشتاز بودند، باید به عنوان یک اصل مهم درج شود.
پنجم همه تلاش‌ها باید به این سمت و سو برود که ما علاوه بر ملی شدن فضای مجازی، حتما صاحب پلتفرم قابل رقابت با پلتفرم‌های جهانی باشیم. تا زمانی‌که ما به ازای تلگرام را در کشور نداشته باشیم یعنی پلتفرمی که به مانند تلگرام قابلیت ایجاد ارتباطات بین‌المللی نداشته باشد و همچنین کار در آن پلتفرم به سهولت و روانی کار در تلگرام نباشد، لاجرم کار باید فضای تلگرام یا هر پلتفرم دیگر خارجی پیش برود که این در بلندمدت اگر مرتفع نشود و نتوانیم به این بستر‌های خودکفا دسترسی بیابیم، تبعات زیادی دامن‌گیرمان خواهد بود. تقویت و تمرکز بر توسعه گسترده برخی از پلتفرم‌های موجود داخلی می‌تواند گام موثری برای این مهم باشد
ششم سند حکمرانی در فضای مجازی باید خاصیت پیش‌بینی‌کنندگی و آینده‌محور بودن را با توجه به سیالیت و پیشرفت روز افزون فضای مجازی داشته باشد. همین الان دو موضوع مهم هوش مصنوعی و استارلینک به عنوان دو مسئله دامن بسیاری از کشور‌ها را گرفته است و هر کشوری که برای مواجهه با آنها صاحب تدبیر و سیاست است، موفق خواهد بود. این دو موضوع مهم اگر در حکمرانی فضای مجازی کشور به صورت خاص دیده شود می‌تواند از یک تهدید به یک فرصت عام المنغه تبدیل شود؛ هر چند هوش مصنوعی (عاریتی نه بومی) توانسته بخش زیادی از صنعت، پزشکی و … را در کشور معطوف به خود کند و اگر ما بتوانیم مرز‌های دانش این حوزه مهم را در نوردیم می‌توانیم در دنیا حرف برای گفتن داشته باشیم.
هفتم در تدوین سند حکمرانی در فضای مجازی، به این نکته مهم توجه می‌شود که بسیاری از قوانین متاثر از فضای مجای، می‌بایست یک تجدیدنظر و روزآمدسازی در آنها انجام شود. مثلا قانون مقابله با جرایم باید بروزرسانی شود و حوزه مقابله با جرم و جنایت در فضای مجازی به صورت ویژه به آن اضافه شود. از این حوزه مهمتر به روز رسانی قوانین مرتبط با کسب و کار است که امروز با گسترده شدن کسب و کار‌های دیجیتال و مجازی که منافع خوبی را می‌توانند نصیب صاحبانشان کنند، متاسفانه، اما هنوز تمهدیدی برای آن اندیشیده نشده است و با نگاه تهدید محور نسبت به بسیاری از این کسب و کار‌های بین‌اللملی باعث ممانعت از حضور مردم شده ایم. از سویی هم کسب و کار‌های خرد و کوچکی که بازارشان در پلتفرم‌ها و بستر‌های مجازی تعریف شده است از حمایت کافی برخوردار نیستند که اگر این حوزه با نگاه عممیق و کارشناسی به روز شود، منشا برکات زیادی خواهد بود. در موضوع ارز‌های ذیجیتال و. نیز قانونی خاصی در کشور وجود ندارد و همه مواجهات عمدتا سلبی با نگاه کاملا منفی است که این نیز ایضا نیاز به روزآمدسازی دارد.
انتهای پیام/